De Woerthe
De Woerthe is één van de oudste wegen van Uffelte. Vanaf deze weg heeft de es zich ontwikkeld. De bestaansgrond van het dorpje door de eeuwen heen.
Allereerst een kaartje om een indruk te krijgen hoe deze zandweg loopt. Op het kaartje geven de nummers de plek aan vanwaar de foto’s zijn genomen.
In de zevende en achtste eeuw vestigden zich in Drenthe boeren aan de bosranden van de zandplateau’s in de buurt van beekdalen. De boerderijen die niet ver van elkaar stonden beschikten over een aangrenzende huiskamp, ook wel huisakker of huiswoerd genoemd.
De Woerthe is de weg die grensde aan deze allereerste oude akkertjes. Vanuit westelijk richting ziet De Woerthe er 1200 jaar later zo uit. Het huis links is rond 1900 gebouwd. Tot voor zo’n 30/35 jaar geleden was de bakkerij Duiker er gevestigd. Sinds een jaar of drie is het Huize Brimstone & Co.
De woertakkers waren onregelmatig van vorm en betrekkelijk klein. Geleidelijk werd meer grond ontgonnen en werden de eerste essen gevormd. Langs het beekdal werd het vee geweid, rond de boerderijen in de goorns (of tuinen, vergelijk het engelse woord garden) werden kruiden en groenten geteeld. De essen werden gebruikt om graan zoals tarwe en rogge te verbouwen.
Na enkele eeuwen zo rond het jaar 1000 ontwikkelden zich vanuit de woerten en eerste essen de marken. Een marke was een uitgekiend systeem van dorpstoebehoren om er voor te zorgen dat de essen optimaal benut konden worden en elk jaar zorgden voor oogst waardoor de inwoners van de kleine esdorpen konden voorzien in hun bestaan. Een marke bestond uit de groenlanden bij de beek, de esakkers, de rand bos erom heen en de woeste gronden daar achter.
Elke morgen werden de schapen van alle boeren bijeengedreven op de brink om van daaruit via een weg langs de es naar de woeste gronden, de heidevelden te gaan. ’s Avonds kwamen ze weer terug en gingen naar hun eigen potstal waarvan de bodem was bedekt met heideplaggen. Uiteindelijk ontstond in de stal een mengsel van plaggen en schapenpoep dat gebruikt werd om de essen te bemesten.
De bossen rond de es voorzagen het dorp van bouwmateriaal en brandstof.
De esakkers waren geen gemeenschappelijk bezit, maar behoorden vooral toe aan de zogenaamde eigenerfde boeren. Toch werd er nauw samengewerkt. De akkers waren slechts van elkaar gescheiden door omgeploegde stukjes grond en wat zwerfkeien. Daar tussendoor liepen steeds van plek wisselende zandpaden. Om het zaaien en de oogst in de juiste banen te leiden moesten goede afspraken worden gemaakt over wat er werd verbouwd.
Pas in 1952 heeft op de Uffelter es een ruilverkaveling plaatsgevonden, waardoor de percelen een meer landbouwtechnisch efficiënte omvang kregen. Toen zijn er ook enkele verharde wegen noordwaarts naar de Weg achter de Es, zoals de Holtweg en de Postweg aangelegd en enkele oost/west weggetjes.
De Uffelter es is één van de grootste escomplexen van Drenthe. Een uniek landschap dat samen met de omringde bossen en heidevelden een cultuur-historisch monument vormt waar heel zuinig mee moet worden omgegaan.
Dit historische log is vooral tot stand gekomen door de welwillende medewerking van Energy. Zij beveelt belangstellenden beleefd aan een kijkje te nemen in het album Uffelte en omgeving, waar veel meer foto’s staan van De Woerthe en het uitzicht op de Uffelter es.
woensdag 20 februari 2008 om 8:11 am
Wat een verhaal! En wat leuk als je zo de historie terug vindt in je leefomgeving. Onze huizen stammen uit dezelfde tijd, de bouw lijkt ook op elkaar, alleen het onze is wit gekalkt.
woensdag 20 februari 2008 om 8:44 am
alsof de tijd heeft stilgestaan!!
mijn hart heb jij hiermee helemaal veroverd .. :-))
woensdag 20 februari 2008 om 9:16 am
mooi deze historie zeg !!!
heel mooi om te wonen daar
zie dat ze al net zo creatief
met straatnamen zijn als hier ;))
de school was en is duidelijk
altijd het herkenningspunt ..
eigenlijk lijkt het erg veel op
waar ik zit ..alleen heb ik wel
een verhard weggetje voor de deur ;)
maar zandweggetjes ???? hier ook !!
mooi log ….héél goed uitgelegd
complimenten !
woensdag 20 februari 2008 om 9:27 am
Kijk, zo kom ik ook nog iets te weten over mijn geboorte provincie:-))
woensdag 20 februari 2008 om 11:44 am
Je zou zomaar dorpsgids kunnen worden Brimstone. Mooi log heb je ervan gemaakt. En dat jullie ook zo’n 30/35 jaar mogen genieten van deze oude bakkerij!!
Gr Jan W
woensdag 20 februari 2008 om 11:47 am
Zo te lezen maakten ze zich in die tijd niet druk om kadasterpaaltjes…;-)))
Leuk geschiedenislesje over het ontstaan van je mooie woonomgeving!
En grappige overeenkomst: ons huis is ongeveer even oud en de straatnaam is Woerd…..;-)))in de betekenis van ‘hoger gelegen stuk grond’…
woensdag 20 februari 2008 om 11:53 am
En ik maar denken dat ze in Drenthe alleen maar turf konden steken. Nee dus!
Bedankt voor je lesje. Hihihi
woensdag 20 februari 2008 om 11:59 am
Heel leuk om te lezen. Je zit daar schoon te wonen, (das brabants;-)
Heerlijk al die zandpaadjes, behalve op de fiets :-)
Het is een prachtige omgeving daar.
Hoop dat het zo behouden kan blijven.
is bijna een openluchtmuseum.
prettige dag en groetjes
woensdag 20 februari 2008 om 12:38 pm
Wat leuk Brimstone. Eerlijk gezegd was ik er heel erg benieuwd naar waar je nu kon wonen met zo veel enthousiaste honden zonder ruzie met de buren te krijgen. Dat is nu een stuk duidelijker geworden. Heel erg leuk om zo’n rijk historisch verhaal te hebben over de omgeving waar je woont en nog leuker om dat op deze manier met ons te delen. Dankjewel
woensdag 20 februari 2008 om 2:05 pm
Ik kan me goed voorstellen dat jullie je de koning te rijk voelen in de door je getoonde woonomgeving.
Wij wonen nu 10 jaar in Drenthe en soms heb ik het gevoel daar nog meer van te genieten dan de geboren Drent.
Waarschijnlijk komt dit door dat we ook de andere kant van de landelijke rust hebben gekend en weten, ondanks de gemakken van de supermakt, bus en tein, hoe slopend dat kan zijn.
woensdag 20 februari 2008 om 5:18 pm
Hoe lang wonen jullie al in Uffelte? Heb je eerst vele rondritten gemaakt in de buurt? Kende je Uffelte al? Jullie hebben in ieder geval een schitterend plekje. Mooi stukje geschiedenis verhaalde je op je log.
woensdag 20 februari 2008 om 5:34 pm
Het is echt mooi daar he bij jullie.
Mocht ik ooit in de buurt rijden, dan kom ik mijn oude buurtgenoten even dag zeggen.
woensdag 20 februari 2008 om 5:52 pm
@ Jetske
We wonen aanstaande 25 mei 3 jaar in Uffelte. Daarvoor hebben we 11 jaar in West-Brabant gewoond. Maar we komen oorspronkelijk uit Leiden. Ik ben er zelfs geboren en getogen. En Leidse Glibber was de achterbuurman :-)
Ik kende Uffelte maar een heel klein beetje, maar de wederhelft kende Uffelte veel beter, omdat zijn tante 30 jaar in dit, nu ons, huis heeft gewoond. Dus na de bakker.
Inmiddels hebben we al heel wat rondgereden en ben ik nog steeds de prachtige omgeving aan het verkennen.
woensdag 20 februari 2008 om 6:19 pm
mooie omgeving
en een hele handige kaart
nu kan je natuurlijk wel
op extra koffievisite rekenen ;)
woensdag 20 februari 2008 om 6:41 pm
Mooie foto’s zeg maar ja t’is ook een mooie omgeving
ja de kater knapt sneller op dan de poes die heeft nog erg veel pijn. De kater heeft zich alleen helemaal ondergeplast dus das wat minder hoop maar dat hij izch vannacht gaat wassen want het ruikt niet echt lekker
Nee hoor ik ga niet ruilen hihihi misschien dat zij ze wilt hebben ik vind het zelf leuker om ze zelf te zoeken
woensdag 20 februari 2008 om 7:39 pm
Je woont daar prachtig, zo aan de rand van de es.
Aan het kaartje te zien is het dorp ook niet ver weg, dus de boodschappen hoef je niet van ver te halen. Het lijkt me heerlijk wonen daar. Je hebt ruimte genoeg voor de honden en niemand heeft er last van. Ik ben benieuwd wanner de eerste logger op zoek gaat in Uffelte naar het voormalig huis van de bakker.
woensdag 20 februari 2008 om 8:47 pm
Al je foto’s en logjes over Huize Brimstone en de omgeving van Uffelte deden al een mooie woonstede vermoeden. Dat heb je met dit prachtige logje in woord en beeld helemaal bevestigd.
woensdag 20 februari 2008 om 9:10 pm
Mooi, zo’n virtuele wandeling door Uffelte. ‘k Ben vaak in Uffelte geweest, maar ik bekijk het nu met heel andere ogen. ;-)
woensdag 20 februari 2008 om 9:14 pm
Ontzettend leuk om de ontstaansgeschiedenis van de Uffelter Es te lezen.
Je woont daar prachtig…wat een weids uitzicht heb je.
Een prachtig beeldverhaal heb je er van gemaakt.
Ja…en nu weten we je te vinden, hè.
Dus wandelen we een keer in de buurt, dan komen we een kopje koffie halen, hoor.
woensdag 20 februari 2008 om 10:13 pm
Wat een geweldig mooi log om te lezen, met schittererende foto’s ter illustratie erbij. Tsja en dan dat hekkie…….. wat is nu Uffelte eo zonder hekkie niets toch ;-) ;-).
donderdag 21 februari 2008 om 7:58 am
Wat een leerzaam log, met een mooi stuk historie.
Mooi met het de plattegrond er bij, knap gekiekt van uit de lucht hahaha
Foto 4 de pomp, is om te zoenen met een mooie compo.
Foto 6 het hekje met hond, is een mooie detail foto, en die hond ik zie niet wie het is, dit is een beauty.
Geef hem/haar maar een dikke knuffel van mij.
SUPER!!!!!!
donderdag 21 februari 2008 om 9:31 am
Geweldig om even mee te kijken en te lezen hoe jullie omgeving is.Het is daar heel mooi.
donderdag 21 februari 2008 om 10:11 am
Goed, dat zulke informatie bewaard blijft. Zeker op dit “nieuwe” medium internet. Ik heb zo’n idee dat ze daar op school niet al te veel aandacht meer aan besteden. Trouwens: ik wist het zelf ook niet. Bedankt voor dit interessante blog.
donderdag 21 februari 2008 om 2:00 pm
Nou Brimstone, jij hebt wel studie gedaan naar de oorsprong van Uffelte…leuk om zoveel van je woonplaats te weten.
Heb het met veel interesse gelezen.
Het is een prachtige omgeving.
Ik kom zelf van het platteland, maar dan Noord Veluwe.
donderdag 21 februari 2008 om 4:22 pm
Een heel mooi stukje geschiedenis en door dat plattegrondje ook nog eens heel helder. Brimstone en co woont erg mooi aan dat weggetje in een historisch stukje Nederland, bofferds! ;-)
BTW We zijn beide Leidse glibbers.
OT ik vond je laatste mail heel interessant en er komt nog antwoord, ben helaas nogal in de lappenmand de laatste tijd (zie ook blog).
vrijdag 22 februari 2008 om 7:34 pm
Grappig, je had ook een woerthe in Groningen. Daar ging het ook om de rand van bouwland.
zondag 24 februari 2008 om 7:38 am
Kom ik even buurten, prachtig deze geschiedenis, en het huis…ruik ” bijna ” nog de geur van gebakken brood, heerlijk.
En wat een mooie omgeving.
Drenthe is mooi, we gaan er graag op vakantie…voor de rust !!
zondag 24 februari 2008 om 8:07 am
Een fraai kijkje in je omgeving, jullie wonen daar echt fantastisch mooi!
Daar hing dus vroeger de geur van versgebakken brood mmm!
Die zandwegen lijken mij niet altijd ideaal, maar dat hoort bij het “buitenwonen” he!
vrijdag 29 februari 2008 om 10:44 am
Ik ben zelf geboren en getogen in de (Belgisch) Limburgse Kempen (en woon nu wel 25 km verder, in de Antwerpse Kempen, maar nog steeds de Kempen).
Als kind las ik de boeken over ‘Boendermartje’ (die zich volgens mij in Drenthe afspeelden), maar ik kan mij toen zo voorstellen, dat ze ergens in een afgelegen gebied in mijn dorp speelden.
En kijk… nou lees ik jouw verhaal, en opnieuw vind ik daar allerlei elementen in terug die ook gelden voor het dorpje waar ik nu woon…