Boerenbont voor alledag
zondag, oktober 5th, 2008
Een oerhollands servies, het imago van het Boerenbont. Toch is het motief waarschijnlijk ontstaan in Engeland, waar een aardewerkfabrikant het in de eerste helft van de negentiende eeuw heeft overgenomen uit de volksschilderkunst.
Rond 1840 zijn de Maastrichtse aardewerkfabrieken Société Céramique en Petrus Regout er mee aan de haal gegaan en met veel succes. Het patroon is opgebouwd uit slechts een beperkt aantal motiefjes en kleuren, daarom kon het gemakkelijk in massaproductie worden genomen. In de fabrieken werd de decoratie vooral uitgevoerd door vrouwen, ieder schilderde haar eigen haaltje of blaadje op het aardewerk, waarna de stapel naar de volgende ging die haar deel deed.
Er zijn wel 200 verschillende varianten van het patroon, waaronder zelfs een in Art-Deco stijl, in omloop geweest. Die niet alleen op de Nederlandse markt werden afgezet, maar ook gretig aftrek vonden in Nederlands-Indië en Zuid-Afrika. Het werd gezien als het tweede servies, dat voor alledag. Vooral op het platteland in Brabant en het oosten van Nederland was het zeer populair.
Meestal hadden de verschillende uitvoeringen van het patroon geen eigen naam, soms wel een nummer. De uitgesproken topper is toch wel het patroon dat bij Sphinx (Petrus Regout) bekend stond als nummer 15 en bij Société Céramique het nummer 483a droeg.
Het servies heeft niet van begin af de naam Boerenbont gehad, die ontstond in de volksmond pas na 1945. Het werd zo algemeen gebruikt dat de fabrikanten de naam hebben overgenomen. De Sphinx en de Société Céramique hebben het handgeschilderde Boerenbont tot 1968 in productie gehad. Daarna is het overgenomen door de Belgische fabriek Boch.
Tegenwoordig worden de blauwe motieven met mallen gespoten, maar het rood en en groen wordt nog steeds met een penseel met de hand aangebracht. En natuurlijk de karakteristieke gele stip.
Dat het bekende patroon ook qua kleur weleens afwijkt, laten deze borden zien. De ondergrond is niet helder wit en het blauw is vervangen door zwart. De borden zijn op een rommelmarkt op de kop getikt en zijn zonder merk op de onderkant.
