Berendje of Hercules
donderdag, mei 8th, 2008
‘Berendje van Galen’, zo luidt de naam van dit beeld voor de inwoners van Dwingeloo. Toen de toenmalige bewoner van de havezate Oldengaerde eind 17-de eeuw dit beeld van één van zijn andere bezittingen in Ansen liet overbrengen naar de tuin aan het Westeind werd aangenomen dat het Bommen Berend voorstelde. Bernhard van Galen, bisschop van Münster, die met man en macht probeerde het noorden van Nederland weer terug te brengen tot het katholicisme en in 1672 de stad Groningen belegerde en het Drentse land liet lijden onder het oorlogsgeweld. Maar het is Berendje niet, het beeld stelt Hercules met de zevenkoppige slang voor of een nog mooiere benaming ‘Herculus, de hydra bevechtende’.
Hercules of Berendje staat aan de achterste buitensingel van de havezate Oldengaerde, één van de vier havezaten van Dwingeloo. De historie van het huis en het landgoed gaan terug tot 1420, toen door Reynolt van Echten een rechthoekig huis gebouwd werd met aan drie zijden een gracht. De familie van Echten heeft lange tijd een belangrijke plaats ingenomen in het bestuur van Drente. Vanaf 1660 echter is de naam van Echten niet meer verbonden aan Oldengaerde. De dochter van Johan van Echten, Anna Elisabeth, trouwde in 1658 met luitenant Cornelis van Dongen. Haar vader verkocht in 1660 Oldengaerde aan zijn schoonzoon. Het bleef via de vrouwelijke lijn in feite in de familie.
Voor van Dongen was het bezit van de havezate van belang, want hiermee kon hij toetreden tot de Drentse Ridderschap. Daarvoor moest men van adel en Nederlands-hervormd zijn en daarbij een havezate bezitten. Vanuit de Ridderschap kon men veel invloed uitoefenen op het bestuur van Drente. Behalve het Ridderschap bood het bezit van een havezate nog meer voordelen. Wie een havezate bezat betaalde geen belasting, mocht een molen exploiteren, een duiventil bezitten, fuiken zetten en op jacht gaan.
Op het landgoed Oldengaerde is ook een kleine eendenkooi met één pijp, een zogenaamde ‘olde husse’, geweest. Maar of van Dongen daar nog van heeft kunnen profiteren is onduidelijk. In 1640 was er een conflict over met de ‘overbuurman’, die ook een ‘husse’ had. Hoe dat beslecht is, is helaas onbekend.
Een duiventil zal er waarschijnlijk wel zijn geweest, in de tuin van Oldengaerde staat er nog steeds een.
Verder lezen over de geschiedenis van Oldengaerde, klik: (more…)