Een Victoriaanse kerstkaart
zaterdag, december 13th, 2008
Prince Albert en Queen Victoria
Toen Koningin Victoria met aan haar zijde Prins Albert in 1837 de Engelse troon besteeg was er eigenlijk al tijden geen echt kerstfeest meer. Oliver Cromwell en zijn rigide puriteinse handlangers hadden daar halverwege de zeventiende eeuw korte metten mee gemaakt. In het land bestonden nog steeds wel allerlei Joelfeesttradities, maar die kenden een marginaal bestaan.
De uit Duitsland afkomstige Prins Albert gaf de aanzet tot een radicale ommezwaai. Hij introduceerde in Windsor Castle de ‘Weinachtsbaum’, een kerstboom vol licht.
Met hun jonge gezin lieten zij zich portretteren rond hun boom waaronder cadeautjes zijn uitgestald. De gedachte van een knus kerstfeest in familiekring werd razendsnel opgepakt door de hogere kringen en de opkomende middenklasse in het Engeland van de Industriële Revolutie. De maatschappij die grote veranderingen onderging was er klaar voor, had er behoefte aan.
Binnen de beslotenheid van de familiekring werden allerlei joeltradities weer opgepakt, versieringen met groen, zingen van carols, vuur en licht, geven van presentjes en ‘last but not least’ copieuze diners. En vooral dat goeie eten en drinken hoorden er van oudsher al bij.
De verhalen van Charles Dickens vonden gretig aftrek, niet alleen genieten, maar ook nog even denken aan de armen, en die waren er genoeg in die tijd, was ‘de echte Kerstgedachte’.
In deze sfeer komt Sir Henry Cole op het idee om kerstkaarten te gaan produceren. De eerste kaart, ontworpen door John Callcott Horsley, kent nog slechts een oplage van 2050 exemplaren, maar trekt toch de aandacht.
De reacties zijn niet louter positief. De illustraties aan weerszijde, het geven van aalmoezen en het kleden van de armen, kunnen de algemene goedkeuring wel wegdragen. Maar het hoofdtafreel van het gezellig samenzijn oogst kritiek.
‘Het goede leven’ wordt volgens sommige kritikasters wat al te expliciet uitgebeeld. Vooral het kleine meisje, dat een slokje wijn krijgt stuit ze tegen de borst. We zouden ons bijna in 2008 wanen.
Maar ondanks deze kritiek zijn de kaarten een succes en luiden ze het begin in van een eindeloze productie van kerstkaarten.
De Victoriaanse kerstkaarten hebben vaak afbeeldingen, die weinig met kerst te maken hebben. Grappige dieren, vaak katten, zijn heel populair.
Bloemen deden het ook heel goed. En dan geen winterbloeiers, maar bloemen van het komende voorjaar en de zomer worden afgebeeld.
Kinderen worden in deze tijd belangrijker. Kaarten met weldoorvoede vrolijke kinderen met cadeautjes of andere kerstattributen worden gewaardeerd.
En natuurlijk het knusse kerstgezinsleven.
Jonggeliefden in romantische kerstsfeer doen het ook goed.
Kaarten met religieuze afbeeldingen zijn er nog maar mondjesmaat. De kerstman is vaker present, op deze kaart nog in joelgroen, de kleur van de naderende lente.
