Over een klokkenstoel en een kerkespraaksteen
Wapserveen ligt ten noorden van Uffelte. De twee dorpen zijn van elkaar gescheiden door bossen, heidevelden en een weilandengebied. Het dorp Wapserveen is echter van een geheel andere structuur dan Uffelte. Uffelte is opgebouwd als een compact dorp aan een es. Wapserveen is een zeer langgerekt veendorp dat in hoofdzaak bestaat uit één weg van 7,7 kilometer. Deze weg is opgedeeld in drie delen, het Westeinde, Midden en het Oosteinde.
Aan de noordzijde van het Oosteinde is de Nederlandshervormde kerk van het dorp te vinden. Een zeer eenvoudig kerkje zonder toren.
Reeds in 1395 was Wapserveen een zelfstandige parochie. De kerk stond toen echter niet op deze plek, in de loop der eeuwen is de kerk vermoedelijk drie keer verplaatst. Dit kerkje is in 1803 in gebruik genomen. Voor de bouw is gebruik gemaakt van de zeer oude stenen van de afgebroken kerk, aangevuld met in die tijd nieuw materiaal.
Wat de kerk echt bijzonder maakt is de losstaande klokkenstoel. Gefundeerd op zwerfkeien is het nog de enige in zijn soort in Drenthe.
Klokkenstoelen komen voor in Scandinavië, langs de Oostzeekust en in de noordelijke provincies van Nederland, voornamelijk in Friesland. Zij zijn vaak ten gevolge van armoede ontstaan en worden ook wel ‘de klokkentorens der armen genoemd’. De klokkenstoel in Wapserveen stamt uit 1776 en maakte de bouw van een kerktoren overbodig.
De oorspronkelijke klok was gegoten in 1776 door Claudius Fremy. Het opschrift luidde ‘Claudius Fremy me Fecit’ wat betekent ‘Claudius Fremy heeft mij gemaakt’. In 1943 is deze klok door de Duitsers geroofd. In de stoel hangt nu een klok die in 1948 werd aangebracht. Deze nieuwe klok heeft als opschrift aan de ene zijde ‘Ik ben in 1948 voor Wapserveen gegoten, toen kerkvoogden waren: R. Hessels, J. Kuiper en E. Kinds’ en aan de andere zijde ‘De vorige klok van 1776 werd 5-2-43 door de Duitsers voor oorlogsdoeleinden weggehaald’. Verder de namen van de klokkengieters: ‘Gebr. Van Bergen, Heiligerlee’.
Er is geen echt kerkhof. Toch liggen er achter de kerk drie grafstenen uit de negentiende eeuw. Eén is afgezet met een hekje. Wat de reden daarvan is, is Brimstone (nu nog) onbekend.
Aan de voorzijde van de kerk ligt een, zeker in Drenthe, niet erg opvallende steen. Toch heeft deze een historische betekenis. Het is een zogenaamde preke- of kerkespraaksteen. Na afloop van de kerkdienst beklom in vroeger tijden de koster, ook wel de veldwachter, deze steen en vertelde dan de gelovigen het laatste nieuws, kerkelijk, wereldlijk, maar ook roddelpraatjes. Kortom een voorloper van ons huidige internet.
Bronnen:
- Wapserveen - Encyclopedie Drenthe Online
- Wapserveen - Wikipedia
- klokkenstoel - Encyclopedie Drenthe Online
- Stichting Restauratie Hulpfonds Klokkestoelen
- Oosting, J., Eén mo(nu)ment voor uw monumentale omgeving, Havelte 1997
- Waterbolk, A., Havelte, een beschrijving van een interessante en typische Drentse gemeente, Steenwijk 1980
In het album Uffelte en omgeving staan foto’s van de kerk, klokkenstoel en kerkespraaksteen in groot formaat
zondag 27 januari 2008 om 10:14 pm
Nooit geweten dat een klokkenstoel eigenlijk uit nood werd geboren. Dit is wel een prachtig exemplaar. Ook de betekenis van zo’n steen is heel bijzonder. (Weet je nog dat er in Leiden een ‘roepstoel’ is?)
zondag 27 januari 2008 om 10:30 pm
@ Tagrijn
Ja, dat Leids Detail ken ik nog :-)
Links naast de grote trap van het stadhuis op de Breestraat.
zondag 27 januari 2008 om 10:33 pm
Dit zijn weer heel bijzondere plaatjes èn info- Brim! Toch een beetje kaal zo’n kerk zonder toren…misschien heeft Thea er nog een over ;-)))))
@ Uilenbord: dankzij jou heb ik weer even op Wiki vertoefd en weet nu hoe het zit met dat ûleboerd..!Thanx:)
zondag 27 januari 2008 om 10:53 pm
Hé en Heiligerlee is bij mij om de hoek
wist ik niet die armelui’s klokgebeuren ..
volgens mij ook nooit gezien ..
de sprakesteen vind ik dus super ..
ondenkbaar in deze tijd en roddels arghhhh
heb zo’n kei voor de deur ..
denk niet dat het verstandig is de roddels
daar op te gaan verkondigen ;))))
zondag 27 januari 2008 om 11:17 pm
wat een educatief log, brimstone!
en een uitnodiging om .. naar het noorden af te zakken. ;-))
zondag 27 januari 2008 om 11:50 pm
Dat van die roddels moet je maar met een korrel zout nemen. Wat de koster/schoolmeester op die steen verkondigde bij het uitgaan van de kerk waren voornamelijk aankondigingen van boeldagen, aanbestedingen, weg-, dijk- en waterschouwen etc., dus dingen die tegenwoordig afgedaan worden met advertenties in lokale kranten of huis-aan-huisbladen.
maandag 28 januari 2008 om 1:38 am
Had weer heel wat bij te lezen en kijken na een paar dagen.
Zag dat je ondertussen ook Tagrijn gevonden hebt ook lekker Leids he.
maandag 28 januari 2008 om 7:42 am
@ Gelkinghe
Ik vind het niet zo ondenkbaar dat daar ook wel roddels tussendoor geglipt zijn. Mijn bron hiervoor is ‘Eén mo(nu)ment voor uw monumentale omgeving’ samengesteld door J. Oosting. Het is een uitgave van de ‘Historische Vereniging Havelte e.o.’ (1997)
maandag 28 januari 2008 om 10:06 am
Mooi log! Ik ken het kerkje en z’n klokkenstoel, maar niet de geschiedenis ervan. Zo’n steen vind/vond je bij veel kerken in Drenthe. Best slim, om op deze manier het nieuws te verspreiden. En dat er ook roddels verteld werden, daarvan ben ik overtuigd. Daar zijn de Drenthen n.l. erg goed in! ;-)
maandag 28 januari 2008 om 10:30 am
Leerzaam logje weer ook
met de aanvulling van Gelkinghe.
zoals dat van de boedeldagen verkondigt op de steen. Hier staan nog genoeg kerktorens los naast de kerk, klokkenstoelen kennen wij Groningers niet.
Van Bergen Heiligerlee is mij heel goed bekend,
ik zal er binnenkort eens foto’s gaan maken.
maandag 28 januari 2008 om 11:10 am
Bij zo n kerkje kan je lekker wegdromen over mensen die er jaren geleden heen gingen in hun zondagse kleren.
maandag 28 januari 2008 om 12:25 pm
Hé daar zijn wij gisteren bij langs gereden, ik zag het aan de klok.
Ik vond het een heel apart kiekje, en zie het nu op jou log.
Je hebt er wel iets bijzonders van gemaakt, ik ga vast nog een keer terug om even een kijkje te nemen.
Leerzaam logje, leuk dat ik er nu wat van weet.
SUPER!!!!! gekiekt.
maandag 28 januari 2008 om 1:02 pm
Leuk om dat allemaal te lezen
als je nog leuke uitstapjes in drenthe weet dan hou ik me aanbevolgen (we zitten wel wat noordelijker bij borger, maar we hebben een auto dus kunnen ook op pad)
maandag 28 januari 2008 om 3:15 pm
Mooi dat die klokkenstoel nog steeds bestaat. Tja, wie geen toren heeft, moet creatief zijn als je toch de klok wilt luiden.
maandag 28 januari 2008 om 4:15 pm
Mooi, Brimstone!
Zowel in woord als beeld een leuk informatie logje.
Ik wist niet, dat er in Drenthe zo’n mooie klokkestoel te zien was. Ik dacht dat we daar in Fryslân zo ongeveer het alleenrecht hadden in ons land.
maandag 28 januari 2008 om 6:49 pm
Brimstone, ik heb dit met plezier zitten lezen. En dat ik écht met plezier lees gebeurd niet zo vaak. Top deze lezing.
Gr Jan W
maandag 28 januari 2008 om 7:59 pm
Allemaal heel interessant en veel wat ik helemaal niet wist, maar ik woon dan ook in Noord Holland. Woon jij nog maar pas in deze streek?
maandag 28 januari 2008 om 8:14 pm
@ Marianne
Leuke uitstapjes in Drenthe? Er is zoveel te zien! Zelf woon ik nog maar 2,5 jaar in Drenthe en ben mijn eigen omgeving nog volop aan het verkennen en ontdekken. En van die ontdekkingstochtjes doe ik op dit blog verslag. En ik hou van geschiedenis :-)
@ Thérèse
Ik woon hier nog pas 2,5 jaar. Hiervoor hebben we 11 jaar in West-Brabant gewoond. Maar oorspronkelijk kom ik uit Leiden, geboren en getogen.
dinsdag 29 januari 2008 om 12:16 pm
Heej, dit logje had ik gemist…zou toch zonde zijn geweest, haske interessant! M’n neef heeft net een par grote keien gebracht, zou dat een hint zijn haha
(alhoewel, ik ben nooit zo praterig hoor)
OT: Ja, ik wil zelf ook graag zo’n schapehek rond m’n moestuin!! Ben er zelf ook helemaal fliefd op!
woensdag 30 januari 2008 om 9:22 pm
Het was wel mooi weer zeg, toen je die foto’s maakte, wat ziet alles er dan mooi uit hè!
Dat hek om het graf, nou dat zal van iemand zijn die nèt iets meer geld had dan die andere twee!
woensdag 30 januari 2008 om 10:43 pm
En ik maar denken, dat ze alleeen maar in Fryslân te zien zijn… maar nee dusssss ook in Wapsereveen staat er ééntje bij de kerk..
mooi log om te lezen en kiekjes om naar te kijken…
donderdag 31 januari 2008 om 10:29 pm
Mooi leerzaam verhaal heb je erbij gezet. En de foto’s zijn natuurlijk ook prachtig.